Om een vraagstuk op te lossen moeten leerlingen/studenten zich een voorstelling maken van het probleem. Zij moeten in hun hoofd een samenhang aanbrengen tussen de gevraagde grootheid en de gegevens die beschikbaar zijn. Kortom zij moeten zich een mentale voorstelling maken van het probleem, zodat zij het probleem tot een goede oplossing kunnen brengen.

Deze website is geschreven vanuit de weg die studenten moeten gaan om vaardig te worden in het oplossen van bedrijfseconomische problemen. Waar lopen zij tegenaan en hoe moeten zij uit het overvloedige aanbod van vraagstukken kennis ontwikkelen over de begrippen en procedures die op ongeorganiseerde wijze deel uitmaken van de Bedrijfseconomie.

De basis van alles is de ontwikkeling van een mentale voorstelling.

Stel je krijgt een mobiele telefoon, dan krijg je een technisch model van een apparaat in handen. Dit technische model staat (deels) beschreven in een handleiding.

iPhone5

Meestal kan het apparaat door deskundigen nog precieser omschreven worden. Deze beschrijving is het conceptuele model, dus een logisch samen-hangend geheel van knoppen, functies, mogelijk-heden en toepassingen.

Als gebruiker probeer je je een voorstelling te maken van dit geheel. Meestal gebeurt dit op basis van proefondervindelijk gedrag. Daardoor benut je een deel van de mogelijkheden en dat niet eens altijd even logisch.

Het resultaat van al het denken en proberen is het mentale model van het apparaat dat zich in je hoofd ontwikkelt.

Dat mentale model kan van persoon tot persoon verschillen, ook al is het onderliggende conceptuele model voor alle gebruikers gelijk.

Dat wil zeggen experts kunnen nog wel eens wat van mening verschillen over het conceptuele model, maar het technische model van een bepaald type van een bepaalde fabrikant is in ieder geval identiek.

Als onderzoeker wil je je weer een mentaal beeld vormen van het mentale model dat gebruikers ontwikkelen. Je wilt je een voorstelling maken van het mentale model dat gebruikers in hun hoofd hebben.

Daarvoor moet je je verdiepen in de gedachten-wereld van de gebruikers en je moet generaliseren om een duidelijke beschrijving te maken die voor grote groepen geldig is.

En dit is precies de aanpak bij het formuleren van de mentale voorstelling die leerlingen / studenten zich maken en moeten maken van bedrijfsecono-mische problemen.

Door leerlingen hardop denkend vraagstukken te laten maken, is een poging gedaan om de moge-lijkheden en de problemen te onderzoeken die leer-lingen ervaren bij het oplossen van bedrijfsecono-mische vraagstukken.

Op de pagina Dubbele Begripsstructuur is aangegeven hoe moeizaam het kan zijn om een goed beeld te vormen van de berekening van het bedrijfsresultaat. De onderzochte leerling zag niet wat het verschil was tussen opbrengst en winst, en tussen kosten en uitgaven. In zo'n situatie is het alsof je moet leren lezen in het Russisch en de docent licht de woorden toe, terwijl je die rare letters nog niet eens kunt onderscheiden.

Of in de woorden van dezelfde leerling: "Het woord bedrijfsresultaat ken ik niet. Ik kan me daar niet echt iets bij voorstellen. Ja ik kan me er wel het een en ander bij voorstellen, maar het is niet echt een begrip waarvan ik zou kunnen zeggen: Het bedrijfsresultaat is ... . Maar als bedrijfsresultaat zou ik het berekenen als alle inkomsten van een bedrijf en alle uitgaven en daar het resultaat van om te kijken of dat positief of negatief is."

Deze leerling geeft in zijn eigen woorden tot tweemaal toe aan dat hij zich een mentale voorstelling moet maken van de term bedrijfsresultaat. Uiteindelijk doet hij dat door terug te keren naar de waarneembare wereld van een bedrijf: geld ontvangen en geld uitgeven. Maar het saldo van ontvangsten en uitgaven levert geen bedrijfsresultaat op. Door vage termen en bestaande kennis te combineren, vormt hij zich een verkeerde mentale voorstelling.

Helaas dragen economen zelf ook bij aan verkeerde beeldvorming. In plaats van heldere schema's met elkaar te confronteren en de verschillen toe te lichten, bouwt iedere descipline zijn eigen conceptuele modellen om die als achtergrondmodellen te gebruiken bij tal van vraagstukken.

Stel je hebt bij de lessen (algemene) economie geleerd hoe een onderneming de winst berekent. Het conceptuele model van die berekening staat in schema 1.

Schema 1: Het winstmodel bij de micro-economie
diagram van de totale winst volgens de ME

Vervolgens kom je bij M&O (bedrijfseconomie) in aanraking met een vraagstuk waar het conceptuele model van schema 2 aan ten grondslag ligt. De eerste vraag is om de brutowinst te berekenen. De afzet, de verkoopprijs en de inkoopprijs zijn bekend, evenals de variabele kosten per stuk en de constante kosten.

Om deze vraag te beantwoorden, moet je je eerst een goede mentale voorstelling maken van dit vraagstuk, want anders kun je de brutowinst niet berekenen. Vervolgens moet je de modellen ook onthouden als twee naast elkaar staande mentale modellen. Het gaat fout als een leerling probeert om ze ineen te schuiven tot een geheel eigen mentaal model.

Schema 2: Het winstmodel bij de bedrijfseconomie
diagram van de interne nettowinst

Zie overigens ook de pagina's: Kiezen juiste model en Samensmelting modellen.

Bron: Norman, Gentner en Stevens (1976): Comments on learning schemata and memory representation

Informatie over opleidingen en banen

Universiteit en MBA | Onderwijsportaal | Vacatures in het onderwijs

De bedoeling van Vakdidactiek Bedrijfseconomie

Vakdidactiek-bedrijfseconomie.nl is nauw verbonden aan de de websites bedrijfseconomische-begrippen.nl en bedrijfseconomische-modellen.nl. Zij biedt essenties van de vakdidactiek bedrijfseconomie aan in overzichtelijke eenheden, voor zowel leerlingen, studenten, als docenten.

Auteur is Fons Vernooij, die als eerste in Nederland is gepromoveerd op een onderwerp uit de vakdidactiek bedrijfseconomie (september 1993): “Het leren oplossen van bedrijfseconomische problemen. Didactisch onderzoek naar kostprijs- en nettowinstvraagstukken in het voortgezet onderwijs”. Deze dissertatie is de bron voor de pagina’s van deze site.

Mocht u tips of hints hebben dan ontvangen wij die graag via de webmaster Fons Vernooij.

Website van Fons Vernooij: fons-vernooij.nl

Copyright © 1998 by Fons Vernooij en anderen.
Wij volgen het privacy-beleid van Google en zijn niet verantwoordelijk voor het selecteren van de advertenties in de Google vakken.
Registratienummer V.O.F. Adviesbureau CASA: KvK Rijnland: 58884114 / BTW 8532.22.848
Dossiernummer Stichting Onderwijsportaal: KvK Rijnland: 28092786 / BTW-nummer 8106.36.025
Webmaster: Fons Vernooij

Info over privacy en cookies: zie Privacybeleid
Leveringsvoorwaarden: zie bijgaand document